30 września KE opublikowała dwa ważne dokumenty z zakresu kompetencji cyfrowych: plan utworzenia Europejskiego Obszaru Edukacji, a także nowy Plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej 2021-2027 (Digital Education Action Plan). Nowy Plan opiera się na 2 priorytetach strategicznych: wspieraniu rozwoju wysoce wydajnego ekosystemu edukacji cyfrowej i rozwijaniu kompetencji i umiejętności cyfrowych, właściwych w dobie transformacji cyfrowej. KE zapowiedziała większe zaangażowanie i bardziej aktywną rolę UE we wsparciu państw członkowskich, budowaniu współpracy i wymianie dobrych praktyk w obszarze edukacji cyfrowej.

Poprzedni Plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej został przyjęty w 2018 roku i składał się z 11 działań zgromadzonych w ramach 3 priorytetów:

Priorytet 1: Lepsze wykorzystanie technologii cyfrowej w nauczaniu i uczeniu się

• Działanie 1 – Podłączanie szkół do sieci
• Działanie 2 – Narzędzie samooceny SELFIE i program mentoringu dla szkół
• Działanie 3 – Kwalifikacje podpisane cyfrowo

Priorytet 2: Rozwijanie kompetencji i umiejętności cyfrowych

• Działanie 4 – Platforma (hub) dla szkolnictwa wyższego
• Działanie 5 – Umiejętności w ramach otwartej nauki
• Działanie 6 – Europejski Tydzień Kodowania w szkołach
• Działanie 7 – Cyberbezpieczeństwo w edukacji
• Działanie 8 – Szkolenia w zakresie umiejętności cyfrowych i przedsiębiorczości dla dziewcząt

Priorytet 3: Poprawa kształcenia dzięki lepszej analizie danych i prognozowaniu

• Działanie 9 – Badania na temat technologii ICT w edukacji
• Działanie 10 – Sztuczna inteligencja i analityka
• Działanie 11 – Prognoza strategiczna

Plan ten ma być realizowany do końca 2020 roku. W związku z tym 18 czerwca 2020 roku rozpoczęły się otwarte konsultacje publiczne, poświęcone aktualizacji Planu na kolejne lata. Konsultacje trwały do 4 września 2020 roku. Dialog z organizacjami z sektora publicznego i prywatnego, organizacjami edukacyjnymi i szkoleniowymi oraz szerokim gronem interesariuszy z instytucji badawczych i społeczeństwa obywatelskiego ukazał przede wszystkim wpływ pandemii na edukację i konieczność usprawnienia systemów kształcenia w taki sposób, aby były przygotowane na wyzwania wynikające z transformacji cyfrowej. W konsultacjach przede wszystkim podkreślono ogromne znaczenie kompetencji cyfrowych we współczesnym świecie i ich znaczącą rolę w czasie pandemii COVID-19:  

• 62% respondentów uznało, że poprawili swoje umiejętności cyfrowe w czasie kryzysu. Ponad 50% respondentów planuje podjąć działania w celu dalszego podnoszenia swoich umiejętności cyfrowych.
• Prawie 60% respondentów biorących udział w otwartych konsultacjach publicznych korzystało z uczenia się na odległość i online przed kryzysem.
• 95% respondentów uważa, że kryzys związany z COVID-19 jest punktem zwrotnym w wykorzystywaniu technologii cyfrowej w edukacji i szkoleniach.

Dlaczego należy podjąć działania?

KE podkreśla, że zapewnienie umiejętności cyfrowych ma strategiczne znaczenie dla planów Europy w zakresie cyfrowej i zielonej transformacji. Pandemia udowodniła, że edukacja cyfrowa jest kwestią priorytetową. Transformacja systemów kształcenia do ery cyfrowej to zadanie dla całego społeczeństwa i będzie obejmować zarówno administrację publiczną, jak i sektor prywatny, instytucje akademickie, nauczycieli, rodziców, uczniów itp. Należy zadbać o to, aby kompetencje cyfrowe pełniły kluczową rolę i były zaliczane do podstawowych umiejętności obywateli, a także nauczycieli i trenerów. Tymczasem, mimo rozwoju technologii, wciąż widoczne są braki zarówno w obszarze infrastruktury cyfrowej w Europie (duże różnice w dostępie do Internetu w UE pomiędzy gospodarstwami z najniższym przychodem – 74%, a gospodarstwami z przychodem najwyższym – 97%), w poziomie kompetencji cyfrowych obywateli (wśród młodych ludzi ponad 1/5 nie posiada podstawowych umiejętności cyfrowych), a także w przygotowaniu nauczycieli do kształcenia z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych (jedynie 39% nauczycieli jest przygotowanych na wykorzystywanie narzędzi cyfrowych w pracy)[1].

Priorytety nowego Planu działania w dziedzinie edukacji cyfrowej

Odpowiedzią na powyższe problemy jest Plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021-2027, w którym KE określiła listę działań, podzielonych na 2 priorytety strategiczne. Należą do nich:

1. Wspieranie rozwoju wysoce wydajnego ekosystemu edukacji cyfrowej
2. Wzmocnienie umiejętności i kompetencji cyfrowych na potrzeby transformacji cyfrowej

Priorytet 1: Wspieranie rozwoju wysoce wydajnego ekosystemu edukacji cyfrowej

1. Rozpatrzenie możliwości przygotowania wniosku z zaleceniami Rady w sprawie edukacji cyfrowej do 2022 roku. Wniosek miałby zawierać następujące rekomendacje:
   • Zbudowanie infrastruktury sieciowej tam gdzie jej brakuje (fundusze UE, MS i prywatne).
   • Uzupełnienie luki sprzętowej (fundusze UE, MS i prywatne, a także programy wykorzystywania używanego sprzętu w szkołach).
   • Wsparcie dla instytucji edukacyjnych i szkoleniowych w zakresie know-how cyfrowej edukacji.
   • Zachęcanie państw do podejmowania dialogu dot. edukacji cyfrowej z interesariuszami z biznesu i innych instytucji.
   • Zachęcanie państw do wytworzenia wskazówek dla nauczania z wykorzystaniem technologii cyfrowych (digital pedagogy), składających się z dobrych praktyk, a także przeszkolenie nauczycieli w tym zakresie.
2. Opublikowanie zaleceń Rady w sprawie uczenia się online i na odległość w szkołach podstawowych i średnich do końca 2021 roku.
3. Opracowanie europejskich ram dla treści wykorzystywanych w edukacji cyfrowej, a także stworzenie europejskiej platformy, która będzie służyła do udostępniania certyfikowanych materiałów edukacyjnych.
4. Wspieranie budowania infrastruktury sieciowej w szkołach w ramach programu CEF (Conecting Europe Facility Programme). Zachęcanie państw członkowskich do budowy łączy szerokopasmowych, zakupy sprzętu cyfrowego i platform e-learningowych dla szkół.
5. Wykorzystanie programu Erasmus do wsparcia transformacji cyfrowej w edukacji, w tym możliwości związanych z powstaniem Erasmus Teacher Academies[2].
6. Opracowanie wytycznych etycznych dla wykorzystania Sztucznej Inteligencji i danych w nauczaniu i uczeniu się.

Priorytet 2: Wzmocnienie umiejętności i kompetencji cyfrowych na potrzeby transformacji cyfrowej

1. Opracowanie wytycznych dla nauczycieli i kadry edukacyjnej w celu wspierania umiejętności cyfrowych i zwalczania dezinformacji poprzez edukację i szkolenia.
2. Aktualizacja europejskich ram kompetencji cyfrowych (European Digital Competence Framework) –  uwzględnienie umiejętności w zakresie Sztucznej Inteligencji i danych.
3. Stworzenie europejskiego certyfikatu kompetencji cyfrowych (European Digital Skill Certificate, EDSC), który będzie akceptowany przez pracodawców we wszystkich państwach członkowskich.
4. Opracowanie zalecenia Rady ws. poprawy kompetencji cyfrowych w edukacji i szkoleniach, które uwzględni: inwestycje w dokształcenie nauczycieli, wymianę dobrych praktyk dotyczących metod nauczania, koncentrację na wysokiej jakości kształceniu z technik komputerowych na wszystkich etapach nauczania.
5. Prowadzenie rzetelnego monitoringu poziomu kompetencji cyfrowych uczniów, dzięki któremu będzie możliwa lokalizacja obszarów najbardziej potrzebujących działania.
6. Zachęcanie obywateli do nauki zaawansowanych umiejętności cyfrowych za pomocą ukierunkowanych środków, zwiększenia liczby staży zawodowych, szkoleń zawodowych itp., również oferowanie możliwości rozwoju zawodowego nauczycielom, trenerom i innym pracownikom.
7. Zachęcanie kobiet do kształcenia w obszarach STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics), wsparcie koalicji STEM UE w tworzeniu nowych programów nauczania w zakresie inżynierii i technologii informacyjnych, które będą atrakcyjne dla uczennic i studentek.

Większe zaangażowanie UE w obszar edukacji cyfrowej i wsparcie dla państw członkowskich

KE zapowiada większe zaangażowanie i udzielanie wsparcia państwom członkowskim w działaniach na rzecz zacieśniania współpracy i wymiany informacji na temat edukacji cyfrowej w ramach wspólnoty. Dlatego też postanawia utworzyć europejską platformę edukacji cyfrowej (European Digital Education Hub), do zadań której ma należeć:

• Gromadzenie doświadczeń i wymiana dobrych praktyk pomiędzy państwami członkowskimi, krajowymi i regionalnymi inicjatywami w dziedzinie edukacji, sektorem prywatnym i środowiskiem naukowym.
• Monitorowanie wdrażania Planu działania w dziedzinie edukacji cyfrowej.
• Wsparcie współpracy międzysektorowej i opracowywania wspólnych, wysokiej jakości standardów edukacji cyfrowej.
• Pełnienie funkcji ośrodka analitycznego w zakresie edukacji cyfrowej, który będzie działał na rzecz kształtowania polityki w dziedzinie edukacji, a także wspierał innowacje.

Finansowanie i monitorowanie postępów realizacji

Nowy Plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej został zbudowany na podstawie doświadczeń z wdrażania poprzedniego dokumentu, a także opinii środowiska interesariuszy zebranej w ramach konsultacji społecznych. Plan zostanie wdrożony w ramach Europejskiego Obszaru Edukacji i będzie finansowany z budżetu UE na lata 2021-2027 (m.in. z funduszy programów: Erasmus+, CEF 2, InvestEU, Horizon Europe). Monitorowanie postępów w realizacji założeń będzie oparte na kluczowych wskaźnikach KPI, które KE opracuje oddzielnie dla każdego z deklarowanych działań. Przegląd okresowy odbędzie się w 2024 roku.

Podsumowanie:

1. 30 września 2020 roku, wraz z komunikatem na temat Europejskiego Obszaru Edukacji, KE opublikowała nowy Plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej 2021-2027.
2. Nowy Plan opiera się na 2 priorytetach strategicznych.  
   • wspieraniu rozwoju wysoce wydajnego ekosystemu edukacji cyfrowej
   • rozwijaniu kompetencji i umiejętności cyfrowych właściwych w dobie transformacji cyfrowej.
3. W każdym z priorytetów KE zaproponowała listę działań. Wśród nich znajdują się zarówno działania ukierunkowane na wzrost kompetencji cyfrowych w społeczeństwie, wyposażenie w kompetencje cyfrowe nauczycieli i trenerów, a także zapewnienie sprzętu i infrastruktury, która umożliwi kształcenie z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych w szkołach i na uniwersytetach. 
4. Plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej został zbudowany na podstawie doświadczeń z poprzedniego dokumentu, a także opinii środowiska interesariuszy zebranej w ramach konsultacji społecznych. Plan zostanie wdrożony w ramach Europejskiego Obszaru Edukacji i będzie finansowany z budżetu UE na lata 2021-2027.
5. KE zapowiada większe zaangażowanie i udzielanie wsparcia państwom członkowskim w działaniach na rzecz zacieśniania współpracy i wymiany informacji na temat edukacji cyfrowej. W związku z tym utworzy europejską platformę edukacji cyfrowej (European Digital Education Hub). 

---

[1] https://ec.europa.eu/education/education-in-the-eu/digital-education-action-plan_pl

[2] W ramach planów stworzenie Europejskiego Obszaru Edukacji KE zapowiedziała stworzenie 25 Akademii Erasmus dla nauczycieli (Erasmus Teacher Academies) w 2021 roku, które będą zrzeszać nauczycieli zainteresowanych rozwojem zawodowym (https://cyberpolicy.nask.pl/europejski-obszar-edukacji-komunikat-ke/).