7 czerwca 2017 roku Rada UE przyjęła konkluzje w sprawie ram wspólnej unijnej reakcji dyplomatycznej na szkodliwe działania cybernetyczne – „zestaw narzędzi dla dyplomacji cyfrowej” (diplomacy toolbox). Celem dokumentu jest ustanowienie sposobu postępowania w przypadku szkodliwych działań w cyberprzestrzeni podejmowanych przeciwko państwom członkowskim. UE wyraźnie podkreśla, że nie będzie tolerować wrogich działań w cyberprzestrzeni oraz zapowiedziała utworzenie ram wspólnej, unijnej reakcji dyplomatycznej.
W związku z rosnącą ilością zagrożeń, państwa członkowskie zauważają potrzebę chronienia integralności i bezpieczeństwa UE, państw członkowskich oraz obywateli. W dokumencie podkreślono zaniepokojenie rosnącą zdolnością i gotowością podmiotów państwowych i niepaństwowych do realizowania swoich celów za pomocą szkodliwych działań w cyberprzestrzeni. Działania te mają różną skalę, zakres, czas trwania, intensywność, złożoność, zaawansowanie i skutki.
W świetle prawa międzynarodowego tego typu działania mogą stanowić akty bezprawne. Państwa członkowskie podkreślają, że żaden kraj nie powinien prowadzić ani świadomie wspierać działań w zakresie ICT naruszających obowiązki wynikające z prawa międzynarodowego. Nie powinien także świadomie dopuszczać do prowadzenia tego typu działań na swoim terytorium przez inne podmioty. Koresponduje to z raportem przedstawionym w 2015 roku przez grupę ekspertów rządowych ONZ (UN GGE).
UE podkreśliła także swoje zaangażowanie na rzecz rozstrzygania międzynarodowych sporów w cyberprzestrzeni środkami pokojowymi oraz konieczność wspólnej reakcji dyplomatycznej na szkodliwe działania. W związku z tym UE podejmie pracę nad ramami wspólnej, unijnej reakcji dyplomatycznej, które powinny:
- służyć ochronie integralności i bezpieczeństwa UE, państw członkowskich oraz ich obywateli,
- uwzględniać szerszy kontekst stosunków zewnętrznych utrzymywanych przez UE z danym państwem,
- przewidywać osiąganie celów WPZiB określonych w Traktacie o Unii Europejskiej (TUE) i stosowanie odnośnych procedur przewidzianych dla osiągnięcia tych celów,
- być oparte na uzgodnionej przez państwa członkowskie orientacji sytuacyjnej i odpowiadać potrzebom konkretnych sytuacji,
- być proporcjonalne do zakresu, skali, czasu trwania, intensywności, złożoności, zaawansowania i skutków działania cybernetycznego,
- być zgodne z mającym zastosowanie prawem międzynarodowym i nie mogą naruszać podstawowych praw i wolności.
Do opracowania ram wspólnej unijnej reakcji dyplomatycznej, państwa członkowskie wyznaczyły Europejską Służbę działań Zewnętrznych (ESDZ) i Komisję Europejską.
Podsumowanie:
- Państwa członkowskie UE od dłuższego czasu podejmują działania związane z potrzebą spójnej odpowiedzi na zagrożenia i incydenty w cyberprzestrzeni oraz ataki ze strony państw trzecich. Większość działań ma miejsce na poziomie Rady, a więc na najwyższym poziomie politycznym.
- W lutym 2015 roku Rada Unii Europejskiej przyjęła konkluzje w sprawie dyplomacji elektronicznej. Dokument zakładał rozwój i wdrażanie spójnego i całościowego podejścia do dyplomacji elektronicznej na szczeblu globalnym. Działania te miały być podejmowane w celu m.in. wspierania praw człowieka i podstawowych wartości, wykorzystywania Internetu w taki sposób, by nie promował on polityki nienawiści, a także wspierania działań związanych ze wzmacnianiem wielostronnego zarządzania Internetem.
- Diplomacy Toolbox czyli zestaw narzędzi dla cyfrowej dyplomacji jest zachętą do współpracy pomiędzy państwami członkowskimi. Przyjęcie dokumentu ma ułatwiać łagodzenie zagrożeń – zarówno w perspektywie krótko jak i długotrwałej.
- Poprzez jasne podkreślenie, że wrogie działania w cyberprzestrzeni są niedozwolone i nie będą tolerowane, UE chce wpływać na zachowania potencjalnych agresorów.
- UE zapowiedziała utworzenie ram wspólnej, unijnej reakcji dyplomatycznej.
- Toolbox wpisuje się w szerszy kontekst działań UE związanych z dyplomacją elektroniczną. Celem dyplomacji elektronicznej jest zapobieganie konfliktom i zwiększanie stabilności w stosunkach międzynarodowych, a także zmniejszanie zagrożenia dla bezpieczeństwa teleinformatycznego.