30 lipca 2020 r. Ministerstwo Cyfryzacji rozpoczęło konsultacje dwóch projektów ustaw – ustawy o Prawie komunikacji elektronicznej (Pke) oraz ustawy wprowadzającej. Przyjęcie nowych przepisów wdroży do polskiego systemu prawnego postanowienia zawarte w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej ustanawiającej Europejski kodeks łączności elektronicznej (EKŁE)[1]. Uwagi i opinie do projektów można zgłaszać do dnia 28 sierpnia.

Kontekst prac nad projektem Prawa komunikacji elektronicznej i ustawy wprowadzającej

11 grudnia 2018 r. Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej przyjęły dyrektywę (UE) 2018/1972 ustanawiającą Europejski kodeks łączności elektronicznej (EKŁE). Nowe przepisy kompleksowo regulują funkcjonowanie sieci łączności elektronicznej na poziomie państw członkowskich i Unii Europejskiej. Regulacje mają również pobudzać rozwój europejskiej gospodarki cyfrowej i zwiększać jej konkurencyjność na arenie międzynarodowej. Ustanowienie EKŁE skutkuje również zwiększeniem cyberbezpieczeństwa w sektorze telekomunikacyjnym (więcej o EKŁE możesz przeczytać tutaj). Termin wdrożenia zapisów dyrektywy do systemów prawnych państw członkowskich UE upływa 21 grudnia 2020 r. Warto podkreślić, że dyrektywa ustanawiająca EKŁE zastępuje aż cztery inne dyrektywy stanowiące tzw. pakiet dyrektyw łączności elektronicznej (dyrektywę o dostępie 2002/19/WE[2], dyrektywę o zezwoleniach 2002/20/WE[3], dyrektywę ramową 2002/21/WE[4] oraz dyrektywę o usłudze powszechnej 2002/22/WE[5]). Implementacja nowych przepisów jest wyjątkowo złożonym zadaniem, a samo przygotowanie Pke bez wątpienia należy do jednych z największych przedsięwzięć legislacyjnych ostatnich lat.

Jakie zmiany wprowadza Pke?

Wdrożenie unijnych przepisów w Polsce wymaga przyjęcia dwóch ustaw – ustawy o Prawie komunikacji elektronicznej oraz ustawy wprowadzającej. Pierwsza ustawa zastąpi obowiązujące od 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Pt), natomiast druga przewiduje nowelizację kilkudziesięciu innych ustaw i rozporządzeń. Obie ustawy będą nie tylko kompleksowo regulować funkcjonowanie sieci łączności elektronicznej w Polsce, ale także umożliwią dalszy rozwój sektora komunikacji elektronicznej, w szczególności rozwój bardzo szybkich sieci szerokopasmowych stacjonarnych oraz mobilnych. Zapisy ustaw koncentrują się głównie na kwestiach: prowadzenia działalności polegającej na świadczeniu usług komunikacji elektronicznej, regulowania rynków komunikacji elektronicznej, warunków gospodarowania częstotliwościami, ochrony danych osobowych oraz praw i obowiązków użytkowników.

Nowa definicja i zakres

Kluczową zmianą, jaką wprowadza Pke jest przyjęcie definicji „usługi komunikacji elektronicznej”. Jest to  „usługa umożliwiająca bezpośrednią interpersonalną i interaktywną wymianę informacji za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnej między skończoną liczbą osób, gdzie osoby inicjujące połączenie lub uczestniczące w nim decydują o jego odbiorcy lub odbiorcach, z wyłączeniem usług, w których interpersonalna i interaktywna komunikacja stanowi wyłącznie funkcję podrzędną względem innej usługi podstawowej”. Usługa komunikacji elektronicznej będzie odnosić się do: usługi dostępu do internetu, usługi komunikacji interpersonalnej wykorzystującej numery oraz usługi polegającej całkowicie lub głównie na przekazywaniu sygnałów. Ponadto Pke rozszerza zakres regulacji na podmioty, które dotychczas nie podlegały Pt. Nowe przepisy w sposób jednoznaczny wskazują, że przedmiotem regulacji są dostawcy usług komunikacji elektronicznej obejmujących usługi komunikacji interpersonalnej niewykorzystującej numerów. To istotna zmiana w stosunku do obowiązującego od 2004 r. Pt, które nie regulowało kwestii np. dostawców usług poczty elektronicznej lub komunikatorów internetowych.

Cyberbezpieczeństwo

Pke kładzie nacisk na zwiększenie cyberbezpieczeństwa usług komunikacji elektronicznej. Zapisy dotyczące tego obszaru nawiązują do zapisów Ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa z dnia 5 lipca 2018 r.  Zgodnie z nowymi przepisami na operatorach spoczywa obowiązek zapewnienia właściwych i proporcjonalnych do ryzyka środków technicznych i organizacyjnych w przypadku wystąpienia zagrożenia dla bezpieczeństwa sieci lub świadczonych usług. Warto podkreślić, że przedsiębiorca komunikacji elektronicznej po wykryciu incydentu przekraczającego progi istotności przekazuje Prezesowi UKE informacje o wystąpieniu incydentu oraz podjętych środkach naprawczych.  Progi incydentów zostaną określone przez ministra właściwego do spraw informatyzacji w oddzielnym rozporządzeniu. Kryteria klasyfikujące incydenty będą dotyczyć: liczby użytkowników, na których wpłynie incydent; czasu trwania oraz obszaru jego skutków; zakresu wpływu incydentu na funkcjonowanie sieci i usług; wpływu incydentu na świadczenie usług kluczowych oraz funkcjonowanie infrastruktury krytycznej; wpływu incydentu na połączenia do numerów alarmowych. Informacje o wystąpieniu incydentu bezpieczeństwa przekazywane będą przy użyciu formularza udostępnionego przez Prezesa UKE na Platformie Usług Elektronicznych, będącej elektroniczną skrzynką podawczą. Przedsiębiorca jest zobowiązany do przekazania informacji o wystąpieniu incydentu bezpieczeństwa niezwłocznie, nie później niż w ciągu 24 godzin od momentu jego wykrycia.Prezes UKE po otrzymaniu informacji o incydencie przekazuje ją do właściwego CSIRT-u wraz z wnioskiem o zapewnienie wsparcia. Do obowiązkówprzedsiębiorcy komunikacji elektronicznej, który prowadzi działalność na rynku detalicznym należeć będzie także publikowanie na własnej stronie internetowej informacji o: potencjalnych zagrożeniach związanych z korzystaniem ze świadczonych usług komunikacji elektronicznej a także rekomendowanych środkach ochrony.

Rola Prezesa UKE

Pke wzmacnia rolę Prezesa UKE w całym ekosystemie usług komunikacji elektronicznych w Polsce. Zgodnie z nowymi przepisami Prezes UKE będzie mógł nie tylko wydawać decyzje generalne regulujące kwestie dostępowe, a także interweniować na rynku usług komunikacji elektronicznej w przypadku stwierdzenia nadużyć. Zgodnie z Pke przedmiotem decyzji generalnych mogą być kwestię: dostępu do okablowania, infrastruktury technicznej operatorów sieci oraz nieruchomości. Warto podkreślić, że Prezes UKE w drodze decyzji będzie mógł nałożyć na dany podmiot świadczący usługi komunikacji elektronicznej inne obowiązki np. dodatkowe środki techniczne, organizacyjne lub konieczność poddania się audytowi (na koszt podmiotu). Ponadto Prezes UKE może zwrócić się z wnioskiem do zespołu reagowania na incydenty bezpieczeństwa komputerowego działającego na poziomie krajowym o zapewnienie wsparcia, w szczególności w związku z wystąpieniem incydentu. Pke nakłada także na Prezesa UKE obowiązek prowadzenia Rejestru Przedsiębiorców Telekomunikacyjnych oraz Rejestru Jednostek Samorządu Terytorialnego. Rejestr podmiotów wykonujących działalność w zakresie telekomunikacji będzie jawny i udostępniany w BIP UKE.

Ułatwienia dla biznesu

Nowe przepisy precyzują  także kwestie możliwości korzystania z publicznej sieci telekomunikacyjnej za pośrednictwem lokalnej sieci radiowej. Pke stanowi, że zapewnianie przez dany podmiot dostępu do sieci Internet za pośrednictwem lokalnej sieci radiowej nie jest działalnością telekomunikacyjną w rozumieniu prawa, jeśli usługa ta jest dla podmiotu działalnością dodatkową, a nie główną. Przyjęcie Pke ułatwi także rozpoczynanie działalności na rynku telekomunikacyjnym. Korzyści odniosą głównie małe i średnie przedsiębiorstwa, które będą mogły znacznie obniżyć koszty funkcjonowania, dzięki mniej rygorystycznym wymaganiom. Jednym z udogodnień będzie zniesienie wymogu budowy systemu współdziałających urządzeń technicznych (§ 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 września 2005 r. w sprawie wypełniania przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych zadań i obowiązków na rzecz obronności, bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego). Małe i średnie przedsiębiorstwa będą mogły zdecydować się na znacznie prostsze sposoby zapewnienia uprawnionym podmiotom warunków dostępu i utrwalania, unikając kosztów budowy zaawansowanego technicznie systemu.

Ułatwienia dla konsumentów

Przyjęcie Pke wiąże się również z korzyściami dla konsumentów. Pke zmienia zakres dokumentów wchodzących w skład umowy o świadczenie usług komunikacji elektronicznej zawieraną z konsumentem. Obecnie na umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych składają się umowa, regulamin oraz cennik. Nowe regulacje stanowią, że integralną częścią umowy stają informacje przedumowne oraz informacje zwięzłe podsumowanie warunków umowy. Warte zauważenia jest również zapewnienie użytkownikom końcowym dostępu do niezależnego narzędzia, które będzie porównywało ofert różnych dostawców usług komunikacji elektronicznej. Doręczanie podsumowania warunków umowy na jednolitym formularzu dla wszystkich dostawców usług w całej UE będzie niewątpliwym udogodnieniem. Podejście skoncentrowane na konsumencie przejawia się również w uregulowaniu kwestii usług direct billing, które polegają na dodatkowym obciążeniu rachunku konsumenta przez dostawcę publicznie dostępnych usług komunikacji elektronicznej za sprzedaż danej usługi lub produktu (np. doliczenie do rachunku za internet ceny zakupionego ebooka itp.).

Podsumowanie:

• Przyjęcie Pke i ustawy wprowadzającej wdroży do polskiego systemu prawnego postanowienia zawarte w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej ustanawiającej Europejski kodeks łączności elektronicznej (EKŁE)[6].
• Ustawy w kompleksowy sposób regulują funkcjonowanie rynku usług komunikacji elektronicznej w Polsce, a także zachęcają do rozwoju sieci szerokopasmowych.
• Przyjęcie Pke wzmocni cyberbezpieczeństwo sektora telekomunikacyjnego poprzez wprowadzenie nowych obowiązków oraz rozszerzenie zakresu regulacji na podmioty, które dotychczas nie podlegały regulacjom w Pt –  np. dostawców usług poczty elektronicznej lub komunikatorów internetowych.
• Zgodnie z nowymi przepisami na operatorach spoczywa obowiązek zapewnienia właściwych i proporcjonalnych do ryzyka środków technicznych i organizacyjnych w przypadku wystąpienia zagrożenia dla bezpieczeństwa sieci lub świadczonych usług.
• Przedsiębiorca komunikacji elektronicznej po wykryciu incydentu przekraczającego progi istotności przekazuje Prezesowi UKE informacje o wystąpieniu incydentu oraz podjętych środkach naprawczych.
• Informacje o wystąpieniu incydentu bezpieczeństwa przekazywane będą przy użyciu formularza udostępnionego przez Prezesa UKE na Platformie Usług Elektronicznych, będącej elektroniczną skrzynką podawczą.
• Przedsiębiorca komunikacji elektronicznej jest zobowiązany do przekazania informacji o wystąpieniu incydentu bezpieczeństwa niezwłocznie, nie później niż w ciągu 24 godzin od momentu jego wykrycia.
• Przedsiębiorca komunikacji elektronicznej wykonujący działalność na rynku detalicznym na stronie internetowej publikuje informacje na temat: zagrożeń związanych z  korzystaniem ze świadczonych przez niego usług; rekomendowanych środków ochrony; przykładowych konsekwencjach braku zabezpieczeń urządzeń końcowych.
• Warto podkreślić, że przedsiębiorca komunikacji elektronicznej będzie zobowiązany do wykonywania zadań w zakresie przygotowania i utrzymywania wskazanych elementów sieci dla zapewnienia telekomunikacji na potrzeby systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym.
• Przyjęcie Pke będzie skutkowało wydaniem szeregu rozporządzeń opisujących m.in. progi incydentów, zakres środków technicznych i organizacyjnych zapewniających bezpieczeństwo, sposób raportowania incydentów oraz rodzaje działalności telekomunikacyjnej niepodlegające obowiązkowi zapewnienia warunków dostępu i utrwalania.
• Nowe przepisy wzmocnią także rolę Prezesa UKE w ekosystemie usług komunikacji elektronicznej w Polsce. Prezes UKE będzie uprawniony do: wydawania decyzji generalnych, które w kompleksowy sposób będą regulowały kwestie dostępowe; przekazywania informacji o incydencie do właściwego CSIRT-u wraz z wnioskiem o zapewnienie wsparcia; prowadzenia rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych i rejestru jednostek samorządu terytorialnego; przekazywania zasobów numeracji podmiotom innym niż przedsiębiorcy telekomunikacyjni na potrzeby identyfikacji urządzeń IoT.
• Uwagi i opinie do projektów można zgłaszać do dnia 28 sierpnia na adres konsultacje.pke@mc.gov.pl

---

[1] więcej na temat EKŁE na stronie: https://cyberpolicy.nask.pl/europejski-kodeks-lacznosci-elektronicznej/

[2] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/pl/TXT/?uri=CELEX%3A32002L0019

[3] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32002L0020

[4] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=celex%3A32002L0021

[5] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=celex%3A32002L0022

[6] więcej na temat EKŁE na stronie: https://cyberpolicy.nask.pl/europejski-kodeks-lacznosci-elektronicznej/