19 lutego Komisja Europejska opublikowała komunikat Shaping Europe’s digital future, w którym przedstawia nową strategię transformacji cyfrowej UE. Strategia ma przyczynić się do budowy suwerennej technologicznie Europy, z korzyścią dla obywateli, biznesu i środowiska.

Celem Komisji jest przeprowadzenie transformacji cyfrowej w taki sposób, aby przyniosła ona korzyść wszystkim (obywatelom, przedsiębiorcom i środowisku) i pozwoliła na zbudowanie społeczeństwa opartego na rozwiązaniach cyfrowych, z poszanowaniem europejskich wartości. KE podkreśla, że ważne jest, aby Europa mogła samodzielnie zdecydować w jaki sposób dokona się transformacja cyfrowa na jej obszarze. W tym celu niezbędna jest suwerenność technologiczna, którą KE rozumie jako integralną i odporną infrastrukturę, sieć i komunikację. Zdaniem KE, suwerenność wymaga stworzenia odpowiednich warunków do rozwoju własnych umiejętności w kluczowych technologiach, a tym samym uniezależnienie się Europy od podmiotów zewnętrznych i wykształcenie własnych zasad i wartości w epoce cyfrowej.

KE podkreśla także, że suwerenność technologiczna UE nie jest skierowana przeciwko komukolwiek, a jej celem jest realizacja potrzeb Europejczyków i europejskiego społeczeństwa. Unia wciąż pozostaje otwarta na współpracę, jednak współpraca ta powinna odbywać się z poszanowaniem europejskich reguł i standardów.

KE wskazała 3 kluczowe filary działalności, które pozwolą rozwinąć autonomiczną pozycję Europy:

1. Technologia dla ludzi
2. Sprawiedliwa i konkurencyjna gospodarka
3. Otwarte, demokratyczne i zróżnicowane społeczeństwo

1. Technologia dla ludzi

Współpraca Państw Członkowskich UE nie raz kończyła się sukcesem, czego przykładem mogą być ostatnie postanowienia dotyczące połączonych wysiłków na rzecz rozwoju superkomputerów i mikroelektroniki. W przyszłości KE spodziewa się więcej takich inicjatyw. Kluczowe w tym aspekcie jest promowanie transformacji cyfrowej przez administrację publiczną.

Inwestycje

Europa musi skupić się na inwestycjach w rozwiązania strategiczne, które pozwolą wprowadzić technologie cyfrowe na duża skalę. Należą do nich:

• Sieć 5G (a w przyszłości 6G)
• Technologia deep tech
• Kapitał ludzki
• Energia odnawialna
• Infrastruktura transportowa

KE szacuje, że obecnie co roku brakuje ok. 65 bilionów euro inwestycji na budowę infrastruktury cyfrowej. Odpowiednie dofinansowanie mogłoby przełożyć się na 14% skumulowanego wzrostu PKB do 2030r.

Jako jeden z kluczowych obszarów inwestycyjnych KE wymienia sieć 5G, która stanowi fundament transformacji cyfrowej. Umożliwia szybki przepływ danych, komunikację między ludźmi, podłączenie większej ilości obiektów do Internetu, reformę łańcuchów produkcyjnych i logistycznych. Łączność za pomocą sieci 5G jest niezbędna do wykorzystania wysokiego potencjału cyfrowego Europy. Dlatego też konieczne są inwestycje na poziomie krajowym, regionalnym i unijnym, które pozwolą osiągnąć założone cele w tym obszarze do 2025r. Inwestycje te zostały wpisane w nowe wieloletnie ramy finansowania UE.

Bezpieczeństwo i zaufanie

Bardzo ważnym aspektem nowej strategii jest cyberbezpieczeństwo.  Wraz z rozwojem nowoczesnych technologii rośnie ryzyko zagrożeń, któremu należy przeciwdziałać poprzez zapewnienie obywateli i konsumentów, że produkty i usługi z których korzystają są bezpieczne. Dlatego niezbędne jest:

• Ustanowienie spójnych reguł dla przedsiębiorców i zachęt do współpracy w obszarze budowania cyberbezpieczeństwa;
• Zapewnienie skutecznej współpracy operacyjnej pomiędzy UE a państwami członkowskimi;
• Zapewnienie skuteczności działania sądownictwa i organów ścigania;
• Zwiększanie świadomości obywateli w kwestii cyberbezpieczeństwa.

W ramach działań na rzecz cyberbezpieczeństwa KE zapowiedziała prace nad europejską strategią cyberbezpieczeństwa wraz z ustanowieniem wspólnej jednostki (ang. Cybersecurity Unit), a także przegląd dyrektywy NIS i działania na rzecz rozwoju jednolitego rynku cyfrowego w obszarze cyberbezpieczeństwa.

Transformacja cyfrowa musi opierać się na zaufaniu obywateli i biznesu do technologii i produktów cyfrowych. Jest to szczególnie ważna kwestia w kontekście rozwoju nowoczesnych technologii, co do których wciąż istnieją obawy w społeczeństwie. W ramach budowy zaufania wraz z tym komunikatem, KE opublikowała Białą księgę w sprawie Sztucznej Inteligencji.

Kompetencje

Jako kluczowy element transformacji cyfrowej, KE zdefiniowała poprawę edukacji i budowę kompetencji w obszarze nowoczesnych technologii wśród wszystkich obywateli UE. Europa potrzebuje wykwalifikowanych pracowników (nie tylko mężczyzn, ale również kobiet) z wysokim poziomem kompetencji cyfrowych, przygotowanych do pracy na globalnym rynku napędzanym technologią. W tym celu KE zapowiada przygotowanie planu działania w sprawie edukacji cyfrowej, a także wzmocnienie Europejskiej Agendy Cyfrowej.

Komisja planuje także skupić się na zarządzeniu transformacją cyfrową rynku pracy w taki sposób, aby proces ten był sprawiedliwy, włączający wszystkich obywateli, skoncentrowany na wyrównywaniu szans. Konieczne będzie pochylenie się nad rozwiązaniami prawnymi dotyczącymi pozaetatowych form zatrudnienia. W związku z powyższym KE zapowiada przygotowanie propozycji ram prawnych dotyczących zatrudnienia pracowników przez platformy internetowe.

Kluczowe działania zapowiedziane przez UE w strategii:

• Biała księga w sprawie Sztucznej Inteligencji (ang. White Paper on Artificial Intelligence), opublikowana 19 lutego 2020
• Europejska strategia technologii kwantowej i blockchain w 2 kwartale 2020, a także przegląd wspólnego przedsięwzięcia EuroHPC dotyczącego superkomputerów
• Inwestycje w rozwój szybkiej łączności poprzez przegląd Dyrektywy w sprawie redukcji kosztów łączy szerokopasmowych (ang. Broadband Cost Reduction Directive), aktualizacja Planu działania dla 5G i 6G (ang. Action Plan on 5G and 6G), nowy program dotyczący polityki w zakresie widma radiowego w 2021r, korytarze 5G (planowane na lata 2021-2030, 2021-2023)
• Europejska strategia cyberbezpieczeństwa wraz z ustanowieniem wspólnej jednostki ds. cyberbezpieczeństwa (ang. Cybersecurity Unit), przegląd dyrektywy NIS, stymulowanie jednolitego rynku cyfrowego w obszarze cyberbezpieczeństwa
• Plan działania w sprawie edukacji cyfrowej w 2 kwartale 2020
• Wzmocnienie Europejskiej Agendy Cyfrowej i programu gwarancji dla młodzieży w 2 kwartale 2020
• Inicjatywa poprawy warunków zatrudnienia dla pracowników platform internetowych w 2021
• Wzmocnienie europejskich ram interoperacyjności w 2021

2. Sprawiedliwa i konkurencyjna gospodarka

Dane

Opublikowana wraz z tym komunikatem Europejska strategia danych (ang. European Data Strategy) ma na celu stworzenie w Europie społeczeństwa opartego na danych, które będzie liderem i wzorem do naśladowania dla innych państw. Szeroka dostępność danych jest warunkiem rozwoju produktów i usług. Jednocześnie KE podkreśla, że przetwarzanie danych powinno zostać wypracowane z poszanowaniem europejskich zasad i wartości.

Małe i średnie przedsiębiorstwa

KE planuje opracować nową, europejską strategię dla przemysłu, która będzie zawierała również strategię dla MŚP. Małe i średnie przedsiębiorstwa stanowią istotną część europejskiej gospodarki. Tymczasem ze względu na brak kompetencji i dostępu do finansowania, z opóźnieniem wdrażają innowacyjne rozwiązania cyfrowe, co obniża ich konkurencyjność na rynkach światowych. KE planuje podjąć działania na rzecz wzmocnienia pozycji MŚP na rynku wewnętrznym, a tym samym umożliwić firmom start na rynki międzynarodowe.

Prawo

Ważnym elementem transformacji jest dostosowanie obowiązującego obecnie prawa do  zmian technologicznych. KE podkreśla, że regulacje, które mają zastosowanie w świecie offline – zasady konkurencji, regulacje jednolitego rynku, ochrona konsumentów i własności intelektualnej, prawa pracownicze i podatki – powinny mieć również zastosowanie online. KE zamierza pochylić się nad unijnym prawem konkurencji i zastanowić nad skutecznością sposobu, w jaki stosuje się obecne przepisy, a także przeprowadzić ocenę i przegląd samych przepisów, aby zapewnić, że sprostają one współczesnym wyzwaniom cyfrowym. Należy również zapewnić, że unijne przepisy będą stosowane również do towarów i usług pochodzących spoza Unii.

KE szczególnie podkreśla kwestię rozwiązań prawnych dotyczących działalności globalnych platform internetowych, których pozycja nie może zagrozić uczciwości i otwartości europejskiego rynku. Zapowiada również podjęcie działań na rzecz ustanowienia podatku cyfrowego, w nawiązaniu do projektu opracowywanego przez OECD.

Kluczowe działania:

• Europejska strategia danych (ang. European Data Strategy) w lutym 2020, ogłoszenie ram legislacyjnych dla zarządzania danymi w 4 kwartale 2020, a także tzw. „Data Act” (prawdopodobnie w 2021)
• Ocena i przegląd bieżących zasad konkurencji (2020-2023)
• Propozycja strategii dla przemysłu wraz ze strategią dla MŚP
• Stworzenie ram dla bezpiecznej bankowości elektronicznej, strategia na rzecz europejskiego zintegrowanego rynku płatności w 3 kwartale 2020
• Komunikat ws. opodatkowania działalności w gospodarce cyfrowej – z uwzględnieniem projektu, nad którym pracuje OECD[1].
• Powstanie nowej agendy dla konsumentów (ang. Consumer Agenda) w 4 kwartale 2020

3. Otwarte, demokratyczne i zróżnicowane społeczeństwo

KE zapowiada prace nad wdrażaniem innowacyjnych i demokratycznych reguł dla wiarygodnego społeczeństwa cyfrowego: sprawiedliwego, równego i dostępnego dla wszystkich (część pakietu Digital Service Act). Reguły te muszą być respektowane przez wszystkich dostawców usług na terenie UE, w tym platformy internetowe.

Prywatność

KE podkreśla, że należy zapewnić obywatelom większą kontrolę nad ich danymi i tożsamością cyfrową. Konsumenci powinni mieć dostęp do jednolitej tożsamości elektronicznej (eID), mieć możliwość weryfikowania swoich danych, a także korzystania z usług bezpośrednio, z ominięciem niezaufanych platform, czy konieczności logowania się do niepewnych serwisów. W związku z powyższym KE zapowiada przegląd rozporządzenia eIDAS, który jest planowany na 4 kwartał 2020.

Dezinformacja

KE zauważa, że w świecie w którym duża część debaty publicznej przeniosła się do Internetu, obywatele oczekują konkretnych działań na rzecz zwalczania dezinformacji, większej transparentności, a także godnych zaufania mediów. W 2020r. KE opublikuje europejski plan działania na rzecz demokracji, a także plan skierowany bezpośrednio do sektora mediów.

Kluczowe działania:

• Nowe regulacje dotyczące wewnętrznego rynku usług cyfrowych w 4 kwartale 2020 (część pakietu Digital Services Act)
• Przegląd rozporządzenia eIDAS w 4 kwartale 2020
• Europejski plan działania na rzecz demokracji, a także plan działania dla sektora mediów w 4 kwartale 2020

Europa na arenie międzynarodowej

Europejski model transformacji cyfrowej może być inspiracją dla wielu państw. Wiele krajów dostosowuje swoje ustawodawstwo do obowiązującego w unii systemu ochrony danych osobowych. Unia działa również aktywnie na rzecz wypracowania globalnych standardów dla sieci 5G i Internetu Rzeczy. W 2021 r. KE opublikuje Globalną strategię współpracy cyfrowej, która będzie przedstawiać europejskie podejście do transformacji, oparte na wieloletniej historii i wartościach.

Kluczowe działania:

• Globalna strategia współpracy cyfrowej w 2021
• Strategia standaryzacji, w celu promowania europejskich wartości i zasad w odniesieniu do technologii wytworzonych poza UE w 3 kwartale 2020

PODSUMOWANIE:

1. 19 lutego Komisja Europejska opublikowała strategię cyfrową „Shaping Europe’s digital future”, w której podkreśla konieczność podjęcia działań na rzecz suwerenności cyfrowej UE. Wraz z komunikatem opublikowano także Białą księgę w sprawie Sztucznej Inteligencji, a także Europejską strategię danych.
2. W najbliższych 5 latach Europa skupi się na 3 kluczowych filarach, które pozwolą rozwinąć jej autonomiczną pozycję:
   • Technologia dla ludzi
   • Sprawiedliwa i konkurencyjna gospodarka
   • Otwarte, demokratyczne i zróżnicowane społeczeństwo
3. KE zapowiada konieczność podjęcia inwestycji w kluczowych obszarach: 5G, technologia deep tech, kompetencje cyfrowe, energia odnawialna, infrastruktura transportowa. Inwestycje mogą przełożyć się na 14-sto procentowy skumulowany wzrost PKB do 2030r.
4. Za jeden z kluczowych elementów transformacji cyfrowej, KE uznała kompetencje cyfrowe. KE zapowiedziała prace nad planem działania w sprawie edukacji cyfrowej, wzmocnienie  Europejskiej Agendy Cyfrowej, a także przygotowanie ram prawnych dla pracowników zatrudnionych przez platformy cyfrowe.
5. KE planuje opracować nową, europejską strategię dla przemysłu, która będzie zawierała również strategię dla MSP.
6. KE zapowiada przegląd regulacji, szczególnie unijnych zasad konkurencji. Podejmie również działania na rzecz nałożenia podatków na globalne platformy, które generują zysk na terytorium Unii (w nawiązaniu do projektu OECD BEPS).
7. KE zapowiada prace nad jednolitą tożsamością elektroniczną (eID i projektem eIDAS)
8. KE zapowiada również walkę z dezinformacją poprzez przygotowanie europejskiego planu działania na rzecz demokracji, skierowanego bezpośrednio do sektora mediów.
9. KE planuje promować europejski model transformacji cyfrowej na forum międzynarodowym, a także opracować Globalną strategię współpracy cyfrowej w 2021r.

---

[1] OECD BEPS – https://www.oecd.org/tax/beps/