9 marca 2021 roku Komisja Europejska opublikowała komunikat „Cyfrowy kompas na rok 2030: europejska droga w cyfrowej dekadzie”. Dokument przedstawia wizję i cele udanej transformacji cyfrowej Europy do 2030 roku. Solidarność, troska o dobrobyt i zrównoważony rozwój to kluczowe wartości, które mają zapewnić udaną transformację cyfrową Unii Europejskiej do 2030 roku. Komunikat opiera się na strategii „Kształtowanie cyfrowej przyszłości Europy” przedstawionej w lutym 2020 roku. Koncepcja Cyfrowego Kompasu nawiązuje do orędzia o stanie Unii z września 2020 roku, w którym przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen wezwała państwa członkowskie i unijną administrację do zwiększonych wysiłków na rzecz cyfrowej suwerenności UE.

Główne cele Cyfrowego Kompasu

Komisja Europejska określiła cztery nadrzędne cele Cyfrowego Kompasu, które umożliwią przekształcenie europejskich ambicji w dziedzinie cyfryzacji na konkretne działania i inicjatywy. Pierwsze dwa cele Cyfrowego Kompasu koncentrują się na umiejętnościach cyfrowych i cyfrowej infrastrukturze, a dwa pozostałe na cyfrowej transformacji przedsiębiorstw i usług publicznych. Do monitorowania postępów w realizacji poszczególnych celów Cyfrowego Kompasu Komisja Europejska wykorzysta ulepszony system oceny oparty na systemie DESI . Nowy system umożliwi nie tylko dokładne śledzenie parametrów odpowiedzialnych za tempo cyfryzacji, ale także ułatwi identyfikację luk w procesie cyfrowej transformacji Unii Europejskiej.

1. Wykwalifikowane cyfrowo społeczeństwo i wysoko wykwalifikowani profesjonaliści w dziedzinie cyfrowej.  Osiągnięcie tego celu będzie możliwe dzięki rozwojowi wydajnego systemu nowoczesnej edukacji cyfrowej oraz promowaniu podejścia do efektywnego zarządzania talentami w organizacjach. Zdaniem Komisji Europejskiej wykwalifikowane społeczeństwo cyfrowe istotnie wzmocni poziom odporności całej Unii Europejskiej. Plan działania przewiduje, że docelowy poziom podstawowych umiejętności cyfrowych dla osób dorosłych  wyniesie 80% w 2030 r. Dodatkowo docelowy poziom zatrudnienia specjalistów w dziedzinie ITC powinien osiągnąć 20 mln przy równoczesnym wzroście liczby specjalistów płci żeńskiej.

2. Bezpieczna, wydajna i zrównoważona infrastruktura cyfrowa.  KE podkreśla, że osiągnięcie przez Unię Europejską pozycji światowego lidera w dziedzinie cyfryzacji jest uzależnione od tempa rozwoju infrastruktury cyfrowej i zdolności przetwarzania dużych ilości danych w chmurze. Bezpieczna infrastruktura i godna zaufania technologia są niezbędne m.in. do wdrożenia technologii sieci 5G, produkcji nowoczesnych półprzewodników i stworzenia pierwszego europejskiego komputera kwantowego. Zgodnie z założeniami do 2030 roku wszystkie europejskie gospodarstwa domowe będą miały dostęp do szybkiej sieci Gigabit, a wszystkie obszary zaludnione będą w zasięgu sieci 5G. Kolejnym celem Komisji Europejskiej jest wzrost produkcji nowoczesnych półprzewodników (w tym procesorów) w Europie do co najmniej 20% światowej produkcji. Dodatkowo, do 2030 roku w Unii Europejskiej pojawi się 10 tys. bezpiecznych i neutralnych dla klimatu węzłów brzegowych (ang. edge nodes), które umożliwią wszystkim przedsiębiorstwom dostęp do usług danych z niewielkimi opóźnieniami.

3. Transformacja cyfrowa przedsiębiorstw. KE podkreśla, że  transformacja przedsiębiorstw w Unii Europejskiej będzie zależała od ich zdolności do szybkiego przyjmowania nowych technologii cyfrowych. Zdaniem Komisji Europejskiej efektywne wdrażanie technologii cyfrowych w przedsiębiorstwach umożliwi bardziej intensywne i wydajne wykorzystanie zasobów, co bezpośrednio przełoży się na zwiększenie produktywności i zmniejszenie kosztów produkcji w Europie. Do 2030 r. 75% przedsiębiorstw powinno korzystać z usług w chmurze, dużych zbiorów danych i sztucznej inteligencji. Zgodnie z założeniami Cyfrowego Kompasu ponad 90% MŚP powinno osiągnąć co najmniej podstawowy poziom wskaźnika wykorzystania technologii cyfrowych.

4. Cyfryzacja usług publicznych. Do 2030 roku wszystkie kluczowe usługi publiczne (łącznie z dostępem do dokumentacji medycznej) powinny być dostępne online dla wszystkich obywateli Unii Europejskiej. Dodatkowo 80% obywateli będzie korzystać z rozwiązań umożliwiających cyfrową identyfikację.

Cyfrowe obywatelstwo, zestaw cyfrowych zasad i praw

Komisja podkreśla, że aby w udany sposób przeprowadzić transformacje cyfrową UE, konieczne jest zagwarantowanie w cyberprzestrzeni praw podstawowych, obowiązujących w świecie realnym. Oznacza to, że technologie cyfrowe musza być nie tylko bezpieczne i skoncentrowane na człowieku, ale także zgodne z obowiązującymi ramami prawnymi, które zapewniają np. prawo do prywatności, wolności słowa czy ochrony danych.

Zgodnie z założeniami Komisji konieczne jest ustanowienie zestawu zasad cyfrowych i praw, które będą pewnego rodzaju wytycznymi dla decydentów i operatorów cyfrowych. Zaproponowane przez Komisje zasady to:

• Powszechny dostęp do usług internetowych
• Bezpieczne i godne zaufania środowisko online
• Powszechna edukacja cyfrowa i umiejętności umożliwiające aktywny udział w społeczeństwie i procesach demokratycznych
• Dostęp do systemów i urządzeń cyfrowych, które szanują środowisko
• Dostępne i ukierunkowane na człowieka cyfrowe usługi publiczne i administracja
• Zasady etyczne dla algorytmów skoncentrowanych na człowieku
• Ochrona i wzmacnianie pozycji dzieci w przestrzeni online
• Dostęp do cyfrowych usług zdrowotnych.

Korespondują z nimi prawa podstawowe, które Komisja definiuje jako:

• Wolność wypowiedzi, w tym dostęp do różnorodnych, wiarygodnych i przejrzystych informacji,
• Swoboda zakładania i prowadzenia biznesu online,
• Ochrona danych osobowych i prywatności oraz prawo do bycia zapomnianym,
• Ochrona twórczości intelektualnej jednostek w przestrzeni online.

Komisja Europejska zamierza prowadzić coroczne badanie Eurobarometru dotyczące przestrzegania zasad cyfrowych i praw w UE.

Zarządzanie i projekty międzynarodowe

Do końca roku 2021 Komisja Europejska zamierza przedstawić Cyfrowy Kompas w formie unijnego programu politycznego, który obejmie następujące aspekty:

• Zestaw konkretnych celów dla każdego z czterech celów nadrzędnych
• System monitorowania  postępów realizacji poszczególnych celów, a także identyfikacji obszarów z niedostatecznym rozwojem na poziomie państw członkowskich, w tym na przykład braku działania lub niepełne wdrożenie kluczowych propozycji regulacyjnych 
• Coroczne sprawozdania z państw członkowskich na temat postępów realizacji poszczególnych celów i zgodności z zasadami, które będą analizowane przez Komisję Europejską

Przedstawienie Cyfrowego Kompasu w formie politycznego programu będzie równoznaczne z ustanowieniem mechanizmu umożliwiającego Komisji współpracę z państwami członkowskimi.

Projekty międzynarodowe

Możliwość uruchomienia projektów międzynarodowych pozwoli Komisji na szybką identyfikację i wyeliminowanie luk powodujących opóźnienie procesu transformacji cyfrowej w Europie. Warto podkreślić, że przyjęte plany odbudowy zobowiązują państwa członkowskie do przeznaczenia co najmniej 20% środków na projekty związane z cyfryzacją. Środki umożliwią prowadzenie międzynarodowych projektów w obszarze cyfrowych technologii na dużą skalę, które zmobilizują inwestycje w UE. Takie rozwiązanie przyczyni się nie tylko do wzmocnienia rynku, wzrostu konkurencyjności UE na arenie międzynarodowej, ale także przyczyni się do zmniejszenia cyfrowej przepaści między poszczególnymi państwami członkowskimi.

Podsumowanie:

1. Komunikat dotyczący Cyfrowego Kompasu wyznacza przyszły kierunek cyfrowej transformacji Unii Europejskiej
2. Zgodnie z założeniami KE, transformacja ma się zakończyć do 2030 roku
3. Cztery główne cele Cyfrowego Kompasu to: Wykwalifikowane cyfrowo społeczeństwo i wysoko wykwalifikowani profesjonaliści w dziedzinie cyfrowej; Bezpieczna, wydajna i zrównoważona infrastruktura cyfrowa; Transformacja cyfrowa przedsiębiorstw i Cyfryzacja usług publicznych.
4. Po publikacji komunikatu Komisja Europejska rozpoczyna szeroko zakrojone konsultacje z państwami członkowskimi, Parlamentem Europejskim, regionalnymi partnerami, przedsiębiorstwami i obywatelami w sprawie zasad cyfrowych  
5. Przedstawienie Cyfrowego Kompasu w formie politycznego programu będzie równoznaczne z ustanowieniem mechanizmu umożliwiającego Komisji współpracę z państwami członkowskimi.