W dniu 9 kwietnia 2025 r. Komisja Europejska ogłosiła Plan Działania ,,Kontynent AI” (AI Continent Action Plan). Przedstawiono w nim szereg działań, które mają umożliwić Unii Europejskiej rozwój i wdrożenie najnowocześniejszych rozwiązań z zakresu sztucznej inteligencji. Jak podkreśla Komisja, wyścig o miano lidera w tym obszarze jeszcze się nie zakończył, a Unia jest zdeterminowana, aby objąć w nim wiodącą pozycję.
Plan Działania ,,Kontynent AI” ma na celu stworzenie dynamicznego ekosystemu innowacji w zakresie sztucznej inteligencji w ramach jednolitego rynku wewnętrznego Unii Europejskiej. Opiera się na 5 kluczowych filarach:
- Stworzenie wielkoskalowej infrastruktury danych i zasobów komputerowych dla ekosystemu AI
- Zwiększenie dostępu do dużych zbiorów wysokiej jakości danych
- Rozwój algorytmów AI i zapewnienie ich wdrożenia w strategicznych sektorach
- Wzmocnienie umiejętności i rozbudowa bazy talentów z dziedziny AI
- Ułatwienie osiągania zgodności z regulacjami
Poniżej pokrótce omówione zostały główne kierunki działań w ramach poszczególnych filarów.
1. Stworzenie wielkoskalowej infrastruktury danych i zasobów komputerowych dla ekosystemu AI
Jednym z działań, które już aktualnie są podejmowane przez Unię w tym obszarze, jest rozbudowa sieci superkomputerów EuroHPC w ramach inicjatywy Fabryk AI (AI Factories). To ekosystem, w którym ogromne moce obliczeniowe mają zostać połączone dużymi zasobami danych oraz kapitałem ludzkim w celu umożliwienia różnorodnym podmiotom opracowywania nowoczesnych modeli AI i sposobów ich wykorzystania. Fabryki mają być dostępne dla europejskich użytkowników działających w różnych obszarach, takich jak m. in. przemysł, nauka i sektor publiczny. Priorytetowy dostęp mają mieć małe i średnie przedsiębiorstwa oraz wybrane projekty badawcze finansowane przez Unię. Warunki uczestnictwa zostaną określone przez Radę Wspólnego Przedsięwzięcia EuroHPC (EuroHPC Joint Undertaking).
Aktualnie trwają prace nad 13 Fabrykami AI, prowadzone z udziałem 17 krajów członkowskich. W ich wyniku w latach 2025 i 2026 ma powstać 9 nowych superkomputerów, a już istniejące zostaną poddane modernizacji. W drugim kwartale 2025 r. planowany jest także kolejny nabór wniosków do udziału w inicjatywie.
Ponadto, państwa członkowskie tworzące Fabryki AI mogą ustanowić w ich ramach ,,anteny”, które poprzez zdalny dostęp umożliwią korzystanie z zasobów superkomputerowych w innych krajach członkowskich.
Zgodnie z planem, przed końcem 2025 r. wszystkie Fabryki AI i ich anteny mają być w pełni operacyjne oraz połączone ze sobą nawzajem, a także dostępne do wykorzystania na potrzeby innych przedsięwzięć przewidzianych w Planie Działań ,,Kontynent AI”.
Kolejnym przedsięwzięciem mającym na celu wzmocnienie europejskiej infrastruktury dla AI są Gigafabryki AI. Mają to być wielkoskalowe obiekty, które będą służyć rozwijaniu i trenowaniu modeli AI opartych na setkach bilionów parametrów. Aby to osiągnąć, zostaną w nich wykorzystane ogromne moce obliczeniowe, przekraczające 100 000 zaawansowanych procesorów. Po utworzeniu, Gigafabryki AI zostaną połączone z siecią Fabryk AI w ramach wspólnego ekosystemu.
Projekt tworzenia Gigafabryk będzie finansowany w ramach programu InvestAI, na który przeznaczone ma zostać 20 miliardów euro. Planowane jest stworzenie 5 Gigafabryk AI na terenie Unii. Nabór wniosków na udział w projekcie ma zostać ogłoszony w czwartym kwartale 2025 r.
Kolejnym działaniem planowanym w tym obszarze jest przyjęcie przez Komisję projektu Aktu o rozwoju chmury i sztucznej inteligencji (Cloud and AI Development Act) pod koniec 2025 r. Regulacja ta ma stworzyć fundament pod inwestycje w chmurę i infrastrukturę brzegową w Unii poprzez uproszczenie procedur związanych z uzyskiwaniem zezwoleń środowiskowych na tworzenie centrów danych. W Planie założono, że Akt pozwoli na wejście na unijny rynek większej i bardziej zróżnicowanej grupie dostawców usług chmurowych, co przyczyni się do zwiększenia suwerenności i niezależności Unii od zewnętrznych usług w tym zakresie.
Aktualnie trwa proces wstępnych konsultacji dotyczących tematów istotnych z punktu widzenia przyszłej regulacji, w których mogą wziąć udział wszystkie zainteresowane podmioty (LINK).
Aby jednocześnie zapewnić wysoki poziom ochrony środowiska, zostanie przyjęty strategiczny plan działania na rzecz cyfryzacji i AI w sektorze energetycznym. Zostaną w nim zaproponowane środki mające na celu ułatwienie zrównoważonej integrację centrów danych z systemem energetycznym i zapewnienie ich optymalizacji. Działania na rzecz zmniejszenia śladu wodnego tych centrów zostaną również uwzględnione w planowanej Strategii odporności wodnej (Water Resilience Strategy).
2. Zwiększenie dostępu do dużych zbiorów wysokiej jakości danych
Komisja planuje w drugiej połowie 2025 r. wydać Unijną Strategię Danych (Data Union Strategy). Jej celem będzie wzmocnienie ekosystemu danych w Unii poprzez zwiększenie jego interoperacyjności i dostępności danych w różnych sektorach, co ma umożliwić dostarczenie wysokiej jakości danych do treningu i walidacji modeli AI. Szczególna uwaga zostanie poświęcona uproszczeniu i ułatwieniu stosowania istniejących regulacji i procedur administracyjnych związanych z zarządzaniem danymi i prawami autorskimi. Jednym z głównych zadań Strategii będzie stworzenie warunków do dzielenia się i korzystania z danych w Unii przy jednoczesnym zachowaniu wysokiego poziomu ich ochrony.
Planowane jest również stworzenie Laboratoriów Danych (Data Labs) jako części inicjatywy Fabryk AI. Laboratoria te będą łączyć dane z różnych Fabryk AI oraz Wspólnych Europejskich Przestrzeni Danych (European Common Data Spaces). Ich funkcją będzie przekształcenie rozporoszonych źródeł danych w godne zaufania, interoperacyjne i łatwo dostępne zbiory danych dla rozwoju modeli AI.
3. Rozwój algorytmów AI i zapewnienie ich wdrożenia w strategicznych sektorach
W trzecim kwartale 2025 r. Komisja planuje przyjąć Strategię Apply AI. Jej celem jest przyśpieszenie wdrożenia rozwiązań opartych o AI w Unii i napędzanie innowacji z wykorzystaniem technologii wyprodukowanej lokalnie. Strategia będzie się koncentrować w szczególności na tych sektorach gospodarki, w których unijny know-how może przyczynić się do szybkiego wzrostu produktywności i konkurencyjności. Są to obszary takie jak zaawansowana produkcja, lotnictwo, bezpieczeństwo i obrona, rolnictwo, energia i badania termojądrowe, środowisko i klimat, mobilność i motoryzacja, branża farmaceutyczna, biotechnologia, komunikacja elektroniczna, kultura i sektor kreatywny.
Strategia będzie dotyczyła również wykorzystania sztucznej inteligencji w sektorze publicznym, w tym jej zastosowania do poprawy jakości i dostępności usług publicznych. Działania z tego zakresu skoncentrują się w pierwszej kolejności na obszarach takich jak opieka zdrowotna, wymiar sprawiedliwości, edukacja i administracja publiczna.
Ponadto, Strategia ma za zadanie uporządkować wykorzystanie zaproponowanych w Planie Działania ,,Kontynent AI” rozwiązań w postaci Fabryk i Gigafabryk AI, Europejskich Centrów Innowacji, Ośrodków Testowania i Eksperymentowania, Europejskiej Strategii Danych i Akademii Umiejętności AI.
Uzupełnieniem strategii Apply AI będzie specjalna europejska strategia na rzecz sztucznej inteligencji w nauce (European Strategy for AI in Science), ukierunkowana na wykorzystanie sztucznej inteligencji w różnych dyscyplinach naukowych, zwiększenie produktywności i umożliwienie dokonywania przełomowych odkryć naukowych.
Wraz z publikacją Planu Działania ogłoszony został początek otwartych konsultacji dotyczących strategii Apply AI, w których każdy zainteresowany podmiot może wziąć udział (LINK).
Kolejnym działaniem mającym na celu wspieranie rozwoju algorytmów AI i ich wdrożeń będzie utworzenie we wszystkich krajach członkowskich Unii oraz 10 innych państwach z obszaru Europy Europejskich Centrów Innowacji Cyfrowych (European Digital Innovation Hubs). Do grudnia 2025 r. mają się one stać także Centrami Doświadczeń dla AI (Experience Centres for AI). Ich funkcją będzie wspieranie praktycznych wdrożeń sztucznej inteligencji w poszczególnych sektorach oraz świadczenie takich usług jak doradztwo w zakresie finansowania, szkolenia i tworzenie sieci kontaktów.
Europejskie Centra Innowacji Cyfrowych utworzą sieć, która będzie działać w ścisłej współpracy z ekosystemem Fabryk AI. Dzięki temu, będą one mogły ułatwiać przedsiębiorstwom dostęp do zasobów danych i mocy obliczeniowych Fabryk.
Podmioty opracowujące rozwiązania z zakresu AI będą mogły uczestniczyć także w piaskownicach regulacyjnych oraz Ośrodkach Testowania i Eksperymentowania. Są to wielkoskalowe, rzeczywiste środowiska, w których modele AI będą mogły być walidowane, optymalizowane i przygotowywane do wdrożenia w warunkach rzeczywistych w obszarach takich jak zdrowie, produkcja, inteligentne miasta, rolnictwo czy energia.
W Planie Działań podkreślono ponadto, że Komisja już aktualnie inwestuje środki we wsparcie działalności badawczo-rozwojowej w obszarze generatywnej AI w ramach inicjatywy GenAI4EU. Wśród finansowanych projektów znajdą się te dotyczące optymalizacji produkcji, poprawy autonomii robotów i współpracy człowieka z robotami w złożonych zadaniach, a także zwiększenia możliwości w zakresie cyberobrony i obrazowania medycznego. Planowane jest także wdrażanie pilotażowych projektów wykorzystania generatywnej AI w administracji publicznej w celu usprawniania procesów administracyjnych, poprawy interakcji z obywatelami i zwiększenia dostępności usług publicznych.
Ponadto, planowane jest uruchomienie inicjatywy Zasobów na rzecz Nauki o AI (Resource for AI Science in Europe, RAISE). Jej celem będzie wspieranie postępu naukowego w dziedzinie technologii AI oraz wykorzystywanie rozwiązań AI w innych dyscyplinach naukowych. Komisja uruchomi fazę pilotażową RAISE do 2026 r.
4. Wzmocnienie umiejętności i rozbudowa bazy talentów z dziedziny AI
W ramach budowy europejskiej bazy talentów w zakresie technologii AI, Komisja planuje działania w 3 głównych kierunkach: edukowania i trenowania następnego pokolenia ekspertów, zachęcanie już wykwalifikowanego personelu do pozostania w Unii lub powrotu do niej oraz tworzenie zachęt dla specjalistów z krajów trzecich do przyjazdu do Unii. W tym celu Komisja będzie wspierać zwiększanie oferty dostępnych w Unii studiów licencjackich, magisterskich i doktoranckich z zakresu technologii kluczowych dla AI. Rozwijane będą także programy służące ułatwieniu uzyskania wizy i stypendiów naukowych studentom i badaczom z państw trzecich, takie jak inicjatywa im. Marii Skłodowskiej-Curie (Marie Skłodowska-Curie action, MSCA Choose Europe’ scheme). Ponadto, do 2026 r. Komisja uruchomi punkty wspierające mobilność pracowników w kluczowych krajach partnerskich oraz będzie wzmacniać współpracę z innymi państwami na rzecz przyciągania talentów.
Plan Działań przewiduje również powołanie Akademii Umiejętności AI (AI Skills Academy), w ramach której prowadzone będą szkolenia z zakresu rozwoju i wdrażania AI, w tym zwłaszcza generatywnej AI. Za pośrednictwem Akademii Komisja planuje pilotażować program praktyk, który pozwoli wyszkolić nowych specjalistów z dziedziny sztucznej inteligencji poprzez umożliwienie im zaangażowania się w rzeczywiste projekty. Ponadto, przewidywane jest stworzenie programów stypendialnych dla doktorantów oraz młodych specjalistów z Unii i krajów trzecich, które będą zachęcać ich do podjęcia pracy w podmiotach z siedzibą UE. Stypendia mają również za zadanie skłonić wysokiej klasy ekspertów do wykładania w ramach Akademii. Docelowo, nowo powołana instytucja ma za zadanie opracować pilotażowy kierunek studiów z zakresu generatywnej sztucznej inteligencji.
Komisja opracuje również Europejskie Konkursy Zaawansowanych Umiejętności Cyfrowych (European Advanced Digital Skills Competitions), których celem będzie zaangażowanie młodych ludzi w tworzenie rozwiązań opartych o AI, które mogą pomóc w rozwiązaniu rzeczywistych wyzwań społecznych i biznesowych przy jednoczesnym podniesieniu kompetencji ich uczestników.
Kluczową rolę z punktu widzenia podnoszenia kwalifikacji pracowników w dziedzinie AI będą odgrywały również już wspomniane Europejskie Centra Innowacji Cyfrowych, w ramach których prowadzone będą szkolenia i trening w zakresie umiejętności technicznych i nie-technicznych niezbędnych do korzystania ze sztucznej inteligencji.
5. Ułatwienie osiągania zgodności z regulacjami
W ramach piątego filaru Planu Działania Komisja zapowiedziała uruchomienie Biura Obsługi ds. Aktu o AI (AI Act Service Desk), które ma pełnić rolę centralnego punktu informacyjnego na temat tej regulacji. W tym celu, Biuro udostępni interaktywną platformę, na której przedsiębiorstwa i inne zainteresowane podmioty, takie jak organy publiczne, będą mogły zadawać pytania i uzyskać dostęp do narzędzi technicznych, które pomogą im w stosowaniu Aktu o AI, np. mechanizmy do samooceny. Biuro będzie prowadzone przez dedykowany zespół unijnego Urzędu ds. AI.
W dalszej kolejności Komisja, na podstawie doświadczeń zdobytych na obecnym etapie wdrażania Aktu o AI, określi dalsze środki ułatwiające stosowanie tej regulacji. Do tego celu posłużą również informacje pozyskane w ramach konsultacji strategii Apply AI, w ramach których zadawane są m. in. pytania o wyzwania, jakie różne grupy interesariuszy napotykają przy próbach dostosowania się do Aktu.
Podsumowanie
Celem Planu Działania ,,Kontynent AI” jest przyśpieszenie rozwoju sztucznej inteligencji w Unii Europejskiej poprzez inwestycje i inne działania wspierające rozbudowę infrastruktury, dostęp do danych, ułatwienie wdrożeń nowoczesnych rozwiązań, wzmacnianie umiejętności i rozbudowę bazy talentów oraz pomoc w osiągnięciu zgodności z regulacjami. Komisja zachęca do współpracy przy tych działaniach inne instytucje UE, rządy, sektor prywatny i naukowców, podkreślając przy tym, że podjęcie wspólnych wysiłków jest kluczowe dla osiągnięcia ambitnych celów, jakie Unia wyznaczyła w obszarze AI. Zapowiadane jest także wzmacnianie partnerstw zewnętrznych z państwami trzecimi, aby wraz z nimi dążyć do wypracowania globalnych ram zarządzania AI z uwzględnieniem wartości takich jak bezpieczeństwo, zaufanie i zorientowanie na człowieka.
Jak wskazano w końcowym fragmencie Planu Działań, Europa stoi przed wyjątkową okazją, aby kształtować przyszłość AI i stworzyć lepszą przyszłość dla wszystkich Europejczyków.
Pełen tekst Planu Działań ,,Kontynent AI” dostępny jest TUTAJ.