We wrześniu 2018 roku Komisja Europejska opublikowała kodeks postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji. Stworzenie kodeksu zostało zapowiedziane już 26 kwietnia 2018 roku w komunikacie pt. „Zwalczanie dezinformacji w Internecie: podejście europejskie”.
Kodeks postępowania jest formą samoregulacji sektora biznesowego. Został opracowany przez przedstawicieli platform internetowych, branży reklamowej i mediów we wsparciu środowisk akademickich i społeczeństwa obywatelskiego. Kodeks skupia się na działaniach ograniczających wpływ dezinformacji w pięciu głównych obszarach:
- Transparentność sponsorowanych treści.
- Identyfikacja fałszywych kont i botów.
- Przejrzystość i możliwość weryfikacji algorytmów.
- Dostęp do różnorodnych źródeł informacji.
- Monitoring prowadzony przez instytucje badawcze i władze publiczne [1].
Główne założenia kodeksu
Kodeks określa zasady postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji. Rozumiana jest ona jako możliwe do sprawdzenia, nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd informacje, które mogą wyrządzić szkodę publiczną. Celem tworzenia, przedstawiania i rozpowszechniania takich informacji jest korzyść gospodarcza lub wprowadzenie w błąd opinii publicznej [2].
Sygnatariusze przyznali, że dezinformacja jest wyzwaniem dla demokratycznych społeczeństw w UE. Celem kodeksu jest wskazanie działań, które mogą zostać podjęte przez sektor biznesowy, żeby zwalczać dezinformację. Jednak biorąc pod uwagę różnorodny zakres działalności, celów i technologii używanych przez zainteresowane strony, kodeks dopuszcza różne podejścia do wypełnienia postanowień dokumentu:
- tworzenie zabezpieczeń przed dezinformacją,
- ulepszenie analizy ogłoszeń reklamowych, aby zmniejszyć dochody reklamodawców posługujących się dezinformacją,
- zapewnienie przejrzystości i odpowiedniego oznaczania reklamy politycznej,
- promowanie polityk zapobiegających wprowadzaniu użytkowników w błąd,
- zwiększenie skuteczności zamykania fałszywych kont,
- określenie jasnych reguł dla botów, aby zapewnić, że ich działania nie będą mylone z interakcjami międzyludzkimi,
- nadanie priorytetu autentycznym i wiarygodnym informacjom podczas wyszukiwania (w poszanowaniu Europejskiej Konwencji Praw człowieka i zasady wolności słowa),
- zapewnienie przejrzystości algorytmów dobierających reklamy do użytkowników,
- zapewnienie użytkownikom dostępu do różnych źródeł informacji i alternatywnych punktów widzenia. Stworzenie narzędzi do zgłaszania dezinformacji,
- współpraca z ośrodkami akademickimi, zajmującymi się badaniem dezinformacji.
Postanowienia kodeksu
1. Kontrola treści reklam
Twórcy kodeksu zauważyli potrzebę większej kontroli treści reklam, tak aby możliwa była identyfikacja i zmniejszenie dochodów tych reklamodawców, którzy przyczyniają się do rozpowszechniania dezinformacji. Właściwi sygnatariusze zobowiązują się więc do wdrożenia zasad, które mają zniechęcić reklamodawców do publikowania treści zawierających dezinformację. Równocześnie, aby poprawić przejrzystość ekosystemu reklamy online, konieczna jest także współpraca wszystkich stron zaangażowanych w kupowanie i sprzedawanie reklam internetowych oraz świadczenie usług związanych z reklamą.
2. Transparentność reklamy politycznej
Sygnatariusze zobowiązują się do odróżniania reklam politycznych od innych materiałów, a także informowania użytkowników, dlaczego dana reklama została skierowana akurat do nich.
3. Regulacja działalności botów i zamykanie fałszywych kont
Sygnatariusze zobowiązują się do wprowadzenia jasnych zasad dotyczących tożsamości i niewłaściwego wykorzystywania botów w swoich usługach. Uznają także konieczność zamykania fałszywych kont w mediach społecznościowych.
4. Wzmocnienie pozycji konsumentów
Zgodnie z zasadą wolności słowa, sygnatariusze nie powinni być zmuszani przez rządy, ani inne podmioty, do usuwania lub blokowania dostępu do treści zgodnych z prawem, wyłącznie dlatego, że zostały one uznane za „fałszywe”. Zwalczanie dezinformacji powinno odbywać się poprzez wsparcie wyszukiwania godnych zaufania treści, a także udostępnienie użytkownikom różnych źródeł informacji, reprezentujących alternatywne punkty widzenia. Sygnatariusze zobowiązują się do inwestowania w produkty, technologie i programy, które przyczynią się do realizacji tego celu. Priorytetowe treści będą wybierane na podstawie wskaźników wiarygodności źródeł – obiektywnych kryteriów ustanowionych przez przedstawicieli mediów w zgodzie z dziennikarską etyką pracy. Sygnatariusze zobowiązują się też do wspierania edukacji społeczeństwa w kierunku wzmacniania krytycznego myślenia i umiejętności korzystania z mediów cyfrowych. Opracują również narzędzia do zgłaszania dezinformacji.
5. Wzmocnienie pozycji społeczności badawczej
Zgodnie z raportem Grupy ekspertów tzw. „wysokiego szczebla” zatytułowanym „A multi-dimensional approach to disinformation”, konieczne jest wsparcie sektora badawczego w badaniach nad dezinformacją. Dlatego też sygnatariusze kodeksu zobowiązują się udostępniać naukowcom dane do niezależnych badań, a także ogólne informacje na temat działania algorytmów.
Monitorowanie skuteczności kodeksu
Po roku obowiązywania kodeksu zostanie przeprowadzona ocena jego skuteczności. Niektórzy z sygnatariuszy zobowiązali się do przygotowania raportu podsumowującego efekty działań dotyczących:
- egzekwowania ograniczeń wobec reklamodawców posługujących się dezinformacją,
- oznaczania reklam politycznych,
- wzmocnienia pozycji konsumentów,
- wspierania naukowców w monitorowaniu dezinformacji w Internecie.
Światowa Federacja Reklamodawców (World Federation of Advertisers WFA) i Europejskie Stowarzyszenie Agencji Komunikacji (EACA) przygotują raporty podsumowujące działania poszczególnych reklamodawców w zakresie polityk reklamowych, strategii zakupu mediów i związanych z nimi ryzyk dezinformacji. Podobne dane na temat swoich członków dostarczy Interactive Advertising Bureau (IAB) [3].
Sygnatariusze zobowiązali się także wybrać obiektywną, zewnętrzną organizację do przeglądu rocznych sprawozdań oceniających wypełnienie zobowiązań.
Zobowiązania kodeksu będą podpisywane na 12 miesięcy, podczas których sygnatariusze będą regularnie analizować postępy. Na spotkaniu podsumowującym omówione zostaną wyniki rocznej współpracy, propozycja kontynuacji, a także zmiany, które mają służyć poprawie skuteczności działań. Sygnatariusze deklarują gotowość do współpracy z Komisją Europejską przy ocenie funkcjonowania kodeksu.
Dokument został opublikowany we wrześniu 2018 i wszedł w życie miesiąc po dacie publikacji. Kodeks dotyczy jedynie przedsiębiorców, którzy zobowiązali się do przestrzegania jego założeń.
Przypisy:
[1] Meeting of the Multistakeholder Forum on Disinformation
[2] Komunikat KE: Zwalczanie dezinformacji w internecie: podejście europejskie
[3] Związek Pracodawców Branży Internetowej (Interactive Advertising Bureau (IAB)) wspiera przemysł medialny i marketingowy w rozwoju cyfrowym. Jego członkami jest ponad 650 wiodących firm medialnych i technologicznych odpowiedzialnych za sprzedaż, dostarczanie i optymalizację cyfrowych kampanii reklamowych lub marketingowych. Założona w 1996 roku firma IAB ma siedzibę w Nowym Jorku. Ponadto na świecie działają 43 lokalne oddziały IAB i 1 regionalny w Europie.